Dochodzenie roszczeń z tytułu mobbingu

Problematyka mobbingu została określona w art. 94³ kodeksu pracy. Zgodnie z nim pracownik, który doświadczył w pracy mobbingu ma możliwość dochodzenia roszczeń z tego tytułu niezależnie od tego, w jaki sposób rozwiązał umowę, ale także w sytuacji, gdy tej umowy nie rozwiązał. Aby stwierdzić, iż doszło do mobbingu, wszystkie jego przesłanki wymienione w ww. art. 94³§ 2 k.p. muszą wystąpić łącznie, co oznacza, że działania pracodawcy lub współpracownika muszą być i uporczywe i długotrwałe i muszą polegać na nękaniu lub zastraszaniu pracownika (wyrok SN z 8 grudnia 2005 r. I PK 103/05 i 5 grudnia 2006 r. sygn.akt II PK 112/06).

Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 94³§3 k.p.) Zasądzona kwota nie może być symboliczna, ale powinna przedstawiać realną wartość ekonomiczną.

Zadośćuczynienie stanowi odszkodowanie za krzywdę, czyli szkodę niemajątkową. Ma więc ono za zadanie niejako "złagodzenia" cierpień psychicznych, doznanych przez osobę pokrzywdzoną. Ponadto zasądzone zadośćuczynienie winno odgrywać rolę prewencyjną (glosa M. Skąpskiego do wyroku SN z dnia 29 marca 2007 r. sygn.akt II PK 228/06, OSP 2010, nr 6), w celu zwiększenia uwagi pracodawcy w zakresie przeciwdziałaniu mobbingowi na terenie zakładu pracy.

Ponieważ istota mobbingu zasadza się na naruszeniu dóbr osobistych pracownika, to konsekwencją jest możliwość dochodzenia roszczeń na podstawie kodeksu cywilnego np. roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę doznaną wskutek naruszenia dóbr osobistych lub o zapłatę odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny (art. 24§1 zd. Trzecie k.c. i art.448 k.c.),czy też o naprawienie szkody wyrządzonej naruszeniem dóbr osobistych (art. 24§2 k.c. oraz art. 415 i nast. k.c.).

W przypadku mobbingu, który jest skrajną postacią przemocy psychicznej, występuje stosunkowo często rozstrój zdrowia. Ofiary mogą w takiej sytuacji dochodzić odszkodowania określonego w art. 444 §1 k.c., ale w niektórych przypadkach zupełnego wyczerpania psychicznego, przysługuje także na podstawie art. 444§2 k.c. żądanie od zobowiązanego odpowiedniej renty. Przypadki zasądzenie renty jest możliwe to takie, w których pracownik w wyniku rozstroju zdrowia utracił częściowo lub całkowicie zdolność do pracy zarobkowej, ale też, gdy zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość. Ustalając wysokość renty sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe poszkodowanego, jakie miałby on, gdyby nie wyrządzono mu szkody działaniami mobbingowymi.

Natomiast pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę czyli w 2012 r. w wysokości 1.500 zł. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem mobbingu jako przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy (art. 94³§4 i 5 k.p.). Niemniej jednak nierozwiązanie przez pracownika umowy o pracę na podstawie 94³§4 i 5 k.p. nie stanowi przeszkody do dochodzenia roszczeń o odszkodowanie z tytułu mobbingu na podstawie ww art. 415 i nast., kodeksu cywilnego (wyrok SN z 2 października 2009 r. sygn.akt II PK 105/09).

Art. 415 k.c. stanowi, iż kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Mobbing jest czynem niedozwolonym i jako taki skutkować musi odpowiedzialnością pracodawcy, jako podmiotu, który jest zobligowany do przeciwdziałania temu zjawisku (art. 94³§1 k.p.). Skutkiem tego pracownik nie musi się powoływać na mobbing przy rozwiązywaniu umowy o pracę, ponieważ ten formalny brak nie może go pozbawić możliwości dochodzenia naprawienia wyrządzonej mu szkody. Jeżeli pracownik zachowa procedurę ustalona w art. 94³§4 i 5 k.p może liczyć na odszkodowanie, które nie będzie niższe niż minimalne wynagrodzenie. Natomiast pracownik, który nie spełnił formalnego warunku, dochodząc roszczeń na podstawie art. 415 k.c. będzie musiał każdorazowo udowodnić czy poniósł szkodę oraz w jakiej wysokości oraz związek przyczynowy szkody z mobbingiem.

Pamiętaj!

W przypadku mobbingu to na powodzie bowiem spoczywa ciężar udowodnienia faktów, na które się powołuje i z których wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Jednak odpowiedzialność za szkodę majątkową w przypadku mobbingu będzie miała charakter wyjątkowy, ponieważ jako to już zostało wyżej zaznaczone, istota mobbingu sprowadza się do stosowania przemocy psychicznej sprowadzającej się do powstania krzywdy, a tym samym obowiązku zapłaty zadośćuczynienia.