Problematykę urlopu bezpłatnego reguluje art. 174 kodeksu pracy. Istotą urlopu bezpłatnego jest zawieszenie realizacji zawartej miedzy stronami umowy o prace. Urlop bezpłatny nie powoduje ustania zatrudnienia, a stosunek pracy w tym czasie podlega ochronie wynikającej z brzmienia art.41 kodeksu pracy. Wskazany przepis chroniący osobę urlopowana przed wypowiedzeniem nie ma jednak zastosowania w sytuacji, gdy zostanie ogłoszona upadłość lub likwidacja pracodawcy (art. 411 k.p.).
W myśl przepisów, urlop bezpłatny może być udzielony tylko na wniosek pracownika. Co więcej, wniosek ten powinien być złożony na piśmie.
Należy pamiętać, że wysłanie pracownika na urlop bezpłatny bez takiego wniosku jest w świetle prawa bezskuteczne - wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 października 1996 r. (III AUa 34/96, OSA 1997/10/35).
Wniosek nie musi być uzasadniony. Pracodawca, który odmówi takiemu wnioskowi, również nie musi takiej swojej decyzji uzasadniać. Zgoda, bowiem zależy wyłącznie od dobrej woli pracodawcy. Przewidywany czas trwania urlopu wskazuje pracownik, niemniej jednak długość urlopu nie jest limitowana.
Przy udzielaniu urlopu dłuższego niż 3 miesiące strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn. Uprawnienie to służy tylko pracodawcy. Pracownik nie może bez zgody pracodawcy przerwać urlopu bezpłatnego. Z kolei odmowę powrotu z urlopu bezpłatnego pracodawca może uznać na naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.
Są jednak sytuacje, w których pracodawca nie może odmówić zgody na urlop bezpłatny, a to gdy chodzi o urlop:
1. udzielany młodocianemu uczęszczającemu do szkoły dla pracujących - na okres ferii szkolnych w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym dwóch miesięcy,
2. przysługujący pracownikowi powołanemu do pełnienia funkcji pozazakładowych w organizacji związkowej, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika,
3. wychowawczy,
4. udzielany posłowi na Sejm i senatorowi RP - na czas sprawowania funkcji,
5. udzielany w związku z odbyciem ćwiczeń wojskowych,
6. udzielany pracownikowi skierowanemu do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego - na czas wykonywania tej pracy,
7. udzielany twórcy projektu wynalazczego.
Pracownikowi, który w trakcie udzielonego urlopu bezpłatnego zachoruje, przysługuje zasiłek chorobowy, ale choroba ta nie powoduje wyłączenia czasu jej trwania z okresu urlopowego i przedłużenia tego okresu o czas choroby. Jeżeli urlop bezpłatny trwa krócej niż 1 miesiąc, nie wpływa to na uprawnienia urlopowe pracownika.
Pracodawca nie ma obowiązku wypłacania urlopowanemu pracownikowi wynagrodzenia, co jest konsekwencja reguły, że przysługuje ono w zasadzie tylko za wykonaną pracę.
Pamiętaj!
Po zakończeniu urlopu bezpłatnego pracownik zobowiązany jest do stawienia się do pracy, a pracodawca do dopuszczenia go do pracy zgodnie z warunkami umowy o pracę. Pracownik nie może dochodzić udzielenia przedmiotowego urlopu przed sądem pracy. Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (np. nagroda jubileuszowa czy okres wypowiedzenia umowy o pracę).
Podstawa prawna:
Art. 174, 41 Kodeksu pracy
Jesteśmy do twojej dyspozycji od poniedziałku do piatku w godzinach od 8.00 do 18.00