Majątek osobisty małżonka

Każda osoba zawierając małżeństwo wnosi ze sobą do nowego związku poza uczuciami, również pewne składniki majątkowe. Czasem są to jedynie rzeczy osobiste, nie przedstawiające dużej wartości materialnej, czasami jednak, wnosi się do związku rzeczy cenne, nieruchomości, samochody, wartościowe meble. Wszyscy wiedzą, że po zawarciu małżeństwa, o ile nie zostaną zawarte umowy majątkowe (intercyza), cały majątek małżonków staje się wspólny. Rodzi się wówczas pytanie jaki będzie los praw, które posiadaliśmy już przed zawarciem związku, co stanie się z nimi na wypadek rozpadu małżeństwa, czy ewentualnego podziału majątku jeszcze w czasie jego trwania.

Majątek osobisty i majątek wspólny małżonków

Ogólnie wiadomo, że w przypadku małżeństwa, jeżeli strony nie zawarły umowy majątkowej, powstaje małżeńska wspólność majątkowa, co oznacza, że majątek zgromadzony przez małżonków, w czasie trwania ich formalnego związku należy do obu stron. Zarówno mąż jak i żona mogą nim rozporządzać i to bez względu na to, kto widnieje jako właściciel w zawartej umowie kupna ? sprzedaży. Jednakże rzecz jest w istocie nieco bardziej skomplikowana. Tak naprawdę bowiem, na majątek małżeński składają się w istocie trzy masy majątkowe: majątek osobisty każdego z małżonków oraz majątek wspólny.

Do majątku osobistego z małżonków, którego wyłącznym właścicielem i dysponentem jest jeden z małżonków, a drugie nie posiada do niego praktycznie żadnych praw, należą przedmioty nabyte jeszcze przed zawarciem małżeństwa, otrzymane służące wyłącznie do zaspokajania osobistych, prawa niezbywalne, majątek pochodzący z odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; wierzytelności z tytułu niewypłaconego wynagrodzenia za pracę, majątek uzyskany jako nagroda za osobiste osiągnięcia, prawa autorskie i prawa twórcy oraz przedmioty nabyte w zamian za składniki majątku osobistego.

Wyłącznym właścicielem majątku osobistego jest jeden z małżonków, drugi natomiast nie ma możliwości podejmowania w stosunku do niego jakichkolwiek decyzji ani rozporządzeń, poza oczywiście zwykłym korzystaniem z samej rzeczy czy też przynoszonych przez tę rzecz pożytków. Prawo do korzystania przez oboje małżonków z mieszkania i przedmiotów urządzenia domowego, nawet jeżeli prawo własności do nich przysługuje wyłącznie jednemu z nich, zagwarantowane jest ustawowo.

Majątek osobisty w razie podziału majątku

Oczywiste jest, że podziałowi podlega wyłącznie majątek wspólny, majątek osobisty, jako przysługujący wyłącznie jednemu z małżonków, ze swej istoty nie podlega podziałowi. Oznacza to, że w przypadku ustania wspólności, gdy następuje rozdzielność majątkowa, jedynie majątek wspólny przekształca się z dotychczasowej współwłasności łącznej we współwłasność w częściach ułamkowych, które można od siebie oddzielić i ? mówiąc obrazowo ? przypisać każdemu z małżonków, współwłaścicieli. Dlatego przy dokonywaniu podziału majątku, czy to w drodze umowy, czy na mocy orzeczenia sądu, niezbędne staje się ustalenie wszystkich praw wchodzących w skład majątków osobistych każdego z małżonków. Dopiero dokładne ustalenie składników majątków osobistych pozwoli na stwierdzenie, że wszystkie pozostałe prawa majątkowe stanowią wspólność majątkową małżeńską, podlegającą podziałowi. Ustalone i wyodrębnione składniki majątków osobistych nie są uwzględniane w podziale i nie są w ogóle ujęte ani w umowie o podział majątku, ani w wyroku dokonującym takiego podziału.

Dla ustalenie majątków osobistych, niezbędne jest posiadania dowodów zakupów rzeczy (aktów notarialnych, umów kupna ? sprzedaży, faktur itp.), nabycia w inny sposób (postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, umowa darowizny, umowa o dzieło, potwierdzenie otrzymania nagrody w konkursie). Dlatego niezwykle istotne jest przechowywanie takich dokumentów, bowiem charakter osobisty majątku nie zmienia się z czasem trwania małżeństwa i można ustalać jego składniki nawet po kilkudziesięciu latach trwania związku.

PAMIĘTAJ!

Pomimo faktu, że majątek osobisty małżonka stanowi odrębną masę majątkową i z masy tej nie będzie mogła być też prowadzona egzekucja, nawet w przypadku uzyskania klauzuli wykonalności na małżonka dłużnika, to majątek ten, jako własność konkretnej osoby, będzie stanowił składnik masy spadkowej, na wypadek śmierci właściciela. Oznacza to, że w przypadku śmierci współmałżonka, drugi z małżonków, może nabyć składniki tego majątku w drodze dziedziczenia ustawowego.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59, ze zm.)