Sądowe nabycie spadku - część II

Postępowanie przed sądem

Uprawnienie do złożenia wniosku nie jest w żaden sposób ograniczone w czasie, można go złożyć zawsze w przypadkach gdy postępowanie takie nie było przeprowadzone. Wcale nie rzadkie są przypadki, gdy w trakcie postępowania okazuje się, że niezbędne jest ustalenie, że zmarły dziedziczył np. po swoich rodzicach. Sąd może wówczas w takim postępowaniu przeprowadzić dodatkowe czynności i stwierdzić, że w pierwszej kolejności zmarły nabył spadek po swoich rodzicach, a następnie, że obecny wnioskodawca nabywa spadek po tym zmarłym.

Np. w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po matce, toczącego się na zgodny wniosek jedynych spadkobierczyń – dwóch córek, sąd informuje, że odpis postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku zostanie przekazany do sądu wieczystoksięgowego, w celu uczynienia odpowiedniej wzmianki o zmianie właścicieli nieruchomości należącej do zmarłej matki, pouczając wnioskodawczynie, że obecnie są jej współwłaścicielami. Z oświadczeń córek sąd uzyskuje wiadomość, że nieruchomość ta należała do majątku wspólnego – zmarłej matki i jej męża – ojca wnioskodawczyń, który zmarł dziesięć lat wcześniej, a postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po nim nie było nigdy przeprowadzone. Prawdopodobnie w takiej sytuacji sąd najpierw stwierdzi o nabyciu spadku po ojcu uczestniczek – na rzecz wnioskodawczyń i ich zmarłej matki, w częściach równych, a następnie nabycie spadku przez córki – po matce.

W toku postępowania sąd musi ustalić krąg ustalić spadkobierców i wszystkich ich zawiadomić o toczącej się sprawie. Przede wszystkim więc będzie żądał informacji na ten temat od wnioskodawcy i uczestników postępowania, od każdego z nich uzyskując odpowiedzi na pytania: „jakich żyjących spadkobierców pozostawił zmarły” (małżonek, dzieci, w tym pozamałżeńskie, rodzice, rodzeństwo, dziadkowie), oraz „czy sporządził i pozostawił testament”. Jeżeli sąd uzyska informacje o testamencie, zażąda jego złożenia w sądzie, otworzy go ogłosi, następnie zajmie się jego badaniem. Tak odebrane od uczestników przez sąd, tzw. zapewnienia spadkowe, mogą stanowić jedyną podstawę do ustalenia kręgu spadkobierców.

Jeżeli nie minął termin do złożenia przez spadkobierców oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, oraz o sposobie przyjęcia (wprost czy z dobrodziejstwem inwentarza), sąd odbierze od nich stosowne oświadczenie. Jeżeli którykolwiek ze spadkobierców przyjmie spadek z dobrodziejstwem inwentarza, sąd wyda postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza.

Nie można również zapominać o tym, że osobie działającej w postępowaniu bez profesjonalnego pełnomocnika (adwokata, radcy prawnego), Sąd udzieli niezbędnych wyjaśnień odnośnie sprawy.

Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku
W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd stwierdza kto, w jaki sposób i w jakiej części spadek nabył. Z wyżej opisanych względów mogą to być oczywiście osoby inne niż wnioskodawca. W postanowieniu tym sąd nie zajmuje się innymi sprawami, w szczególności nie wymienia przedmiotów należących do spadku, zaliczonych do niego darowizn czy też stwierdzeniem faktu zasiedzenia majątku wchodzącego w skład spadku.

PAMIĘTAJ!
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku musi się uprawomocnić, tzn. musi minąć taki czas, aby nie służył już od niego żaden zwyczajny środek odwoławczy. Stanowi on wówczas podstawę do stwierdzenia nabycia własności rzeczy wchodzących do spadku i może być podstawą do zawiadomienia wszystkich osób i organów o przejściu praw ze spadku. Na jego podstawie bowiem można dokonać wpisu własności w księdze wieczystej, ewidencji gruntów i budynków, dowodzie rejestracyjnym samochodu itp. Prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku stanowi też podstawę do obciążenia spadkobiercy podatkiem od spadku.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).